Dlaczego warto zainteresować się cukrzycą, nawet jeśli na nią nie chorujesz?
W Polsce liczba osób cierpiących na cukrzycę wynosi około 3,5 miliona, co stanowi około 1 na 11 mieszkańców kraju. Te dane, oparte na statystykach Narodowego Funduszu Zdrowia, podkreślają znaczący wpływ tej choroby na społeczeństwo. Prognozy, takie jak te przedstawione przez Światową Organizację Zdrowia, wskazują, że do 2040 roku liczba osób z cukrzycą może wzrosnąć o ponad 60%. Taki wzrost jest alarmujący i wskazuje na potrzebę intensyfikacji działań profilaktycznych i edukacyjnych.
Jest bardzo prawdopodobne, że wśród Twoich najbliższych znajdzie się osoba ze stanem przedcukrzycowym lub już zdiagnozowaną cukrzycą. Jednak ważne jest, aby pamiętać, że cukrzyca typu 2 – najczęstsza forma tej choroby — często może się nie rozwinąć lub pojawić się w późniejszym etapie, dzięki działaniom profilaktycznym takim jak zdrowy styl życia. Świadomość tych faktów jest kluczowa w zmniejszaniu ryzyka cukrzycy i jej wpływu na społeczeństwo.
Cukrzyca to choroba metaboliczna i dietozależna, co oznacza, że nasze codzienne wybory żywieniowe i stylu życia mają wpływ zarówno na ryzyko jej powstania, jak i na przebieg choroby. Cukrzyca charakteryzuje się wysokim poziomem glukozy we krwi, znanym jako hiperglikemia. Występuje, gdy organizm nie może efektywnie transportować glukozy z krwi do komórek ciała.
Wskaźnik masy ciała (BMI) i jego rola w kontekście cukrzycy
Wskaźnik masy ciała, znany także jako BMI (od ang. Body Mass Index), to prosty sposób oceny, czy nasza waga jest adekwatna do wzrostu. Oblicza się go, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez kwadrat wzrostu (w metrach). Na przykład, dla osoby ważącej 70 kg i mającej 1,75 m wzrostu,
BMI wynosi 70 / (1,75 x 1,75) = 22,86 kg/m2. Otyłość (BMI 30 kg/m2 i więcej) jest chorobą i stanowi istotny czynnik ryzyka cukrzycy typu 2. Dlatego zarówno utrzymanie prawidłowej masy ciała, jak i walka z otyłością, są kluczowe w prewencji i leczeniu cukrzycy.
Jaki jest patomechanizm cukrzycy typu 2?
Gdy spożywamy posiłek, energia chemiczna z pożywienia jest wykorzystywana na bieżąco lub magazynowana w tkankach głównie tłuszczowej i w mniejszym stopniu w wątrobie i mięśniach szkieletowych. Jeśli jednak przekroczymy pojemność tkanki tłuszczowej, nadmiar energii pozostaje we krwi, dochodzi do nadmiernego stężenia glukozy we krwi, co zwiększa ryzyko chorób cywilizacyjnych, takich jak depresja, nadciśnienie tętnicze, bezpłodność, udar, zawał, demencja czy znaczna część chorób nowotworowych.
Znaczenie zdrowia psychicznego w kontekście cukrzycy
Zdrowie psychiczne jest nieodłącznym elementem ogólnego stanu zdrowia, a jego rola w kontekście cukrzycy jest szczególnie ważna. Terapia psychologiczna może odgrywać kluczową rolę w radzeniu sobie z przyczynami emocjonalnymi nadmiernego jedzenia oraz pomagać w zrozumieniu i zmianie zachowań związanych z dietą i zarządzaniem wagą.
Pomoc psychologiczna może być szczególnie cenna dla osób zmagających się z emocjonalnymi aspektami cukrzycy, takimi jak stres, lęk, niska samoocena czy depresja.
Terapia może także wspierać w radzeniu sobie z wyzwaniami związanymi z zarządzaniem chorobą, takimi jak przestrzeganie zaleceń dietetycznych, utrzymanie aktywności fizycznej oraz regularne monitorowanie stanu zdrowia. Wzmacnianie zdrowia psychicznego jest istotne nie tylko dla poprawy jakości życia osób z cukrzycą, ale także dla skuteczniejszej kontroli choroby i zapobiegania jej powikłaniom.
Jak dbać o zdrowie i zapobiegać cukrzycy?
- Spożywaj posiłki w towarzystwie bliskich. Badania potwierdzają, że osoby jedzące wspólnie cieszą się lepszym zdrowiem.
- Wybieraj produkty mało przetworzone. Dodaj świeże warzywa do głównych posiłków, a na deser wybieraj owoce, gorzką czekoladę, orzechy oraz produkty fermentowane. Unikaj dodawania cukru lub produktów, które zawierają jego spore ilości.
- Bądź aktywny. Sport, spacery, a nawet prace domowe pomagają w optymalizacji glikemii.
- Pamiętaj o regularności – dotyczy to zarówno posiłków, jak i snu. Osoby śpiące 7-8 godzin o stałych porach są zdrowsze i rzadziej chorują.
- Zamiast słodkich prezentów, spędzaj czas aktywnie z bliskimi. W obecnych czasach, kiedy łatwy dostęp do wysokoprzetworzonych produktów jest powszechny, warto wybierać aktywności fizyczne jako formę spędzania czasu. Spacer czy inne formy ruchu, a szczególnie na łonie natury, nie tylko wspomagają zdrowie fizyczne, ale także mają udowodnione działanie na poprawę nastroju i zdrowia psychicznego.
* termin „Światowy Dzień Walki z Cukrzycą” to „World Diabetes Day” z angielskiego oryginału. W Polskim tłumaczeniu słowo „walka” zawęża perspektywę do aspektu medycznego, podczas gdy nazwa angielska sugeruje szersze podejście: uwzględniające prewencję, leczenie i wpływ otoczenia.
Proponuję „Światowy Dzień Edukacji i Świadomości na temat Cukrzycy”, podkreślający edukację i świadomość, ważne w zrozumieniu choroby.
Paweł Strychalski – dietetyk sportowy i dietetyk kliniczny. W swojej pracy duży nacisk kładzie na edukację żywieniową, stylu życia i świadomość, która zaprocentuje nie tylko podczas kariery sportowej, ale pozwoli zachować zdrowie na długie lata.
